Faiz Koridoru Uygulaması ve Ağırlıklı Ortalama Fonlama Faizi
TCMB'nin faiz koridoru uygulaması son zamanlarda daha çok tartışılır oldu. Bu uygulama ile ilgili yine TCMB tarafından bazı araştırmalar da yayınlandı. Biz de bu araştırmalara dayanarak uygulama hakkında bir şeyler paylaşalım dedik, bunları yazarken aynı zamanda beraber öğreneceğiz.
Faiz koridoru adı üzerinde başı ve sonu belli olan bir alan. Alt tarafı TCMB'nin gecelik borçlanma faizi olurken, üst tarafı da TCMB'nin gecelik borç verme faizi oluyor. Güncel oranlar, gecelik borçlanma faizi 7,25 ve gecelik borç verme faizi ise 10,75. Bir de TCMB tarafından sağlanan fonlamanın en büyük ayağı olan haftalık repo oranları, yani bilinen adıyla politika faizi var., o da 7.50. Bunların ağırlığına göre elde ettiğimiz maliyete de AOFF (Ağırlıklı Ortalama Fonlama Faizi) diyoruz. Yani bankalar müşterilerine yansıttığı faizleri, mevduat faizlerine ve AOFF'ye bakarak ayarlıyor.
AOFF de BIST'teki Bankalararası Gecelik Repo/Ters Repo Pazarı ya da BIST'teki Repo/Ters Repo Pazarı'nda belirleniyor. Repo/Ters Repo pazarında bildiğimiz mevduat bankalarının yanında diğer finansal kuruluşlar da işlem yapabiliyorken, Bankalararası piyasa da ise adından mütevellit sadece bankalar işlem yapıyor. İşlem hacminin büyük kısmı da yine mevduat bankaları tarafından gerçekleştiriliyor.
Bankalar fon talep edince ya diğer bankalardan ya da koridorun üst kısmından merkez bankasından borçlanıyor. Böylelikle gecelik repo faizinin çıkacağı üst limit de belli olmuş oluyor. Bu şekilde 94 ve 2001 krizinde görünen yüzde binlik faizler görülmemiş oluyor. Peki o zaman bu sistem neden bu krizlerden önce kullanılmadı ? Onu ben de bilmiyorum, yukarıda belirttiğim gibi birçok şeyi yazıya temel aldığım makalelerden öğrendim. Haftalık repo ihalelerinin daha yeni bir uygulama olduğunu öğrenmem de en büyük şaşkınlığım oldu.
Peki merkez bankaları neden bu uygulamaya ihtiyaç duyuyor ? Çünkü faiz koridoru uygulayarak bankaların TCMB'den sağladıkları fonlamanın maliyetini değiştirebiliyorsunuz. Bilindiği üzere MB'ları en önemli aracı olan politika faizlerini tarihleri önceden duyurulan toplantılarda değiştirirler ya da sabit tutarlar. Bu uygulamayla ise gün içinde likitide açığı ya da fazlasına göre MB'ları pozisyon alabilme yeteneğine kavuşuyor.
Örnek vermek gerekirse likitide açığı olan bir banka fonlamayı önemli oranda TCMB'nin haftalık repo ihalesiyle yapıyor, açık devam ederse BIST'teki piyasalarda diğer bankalardan sağlayabiliyor, o da olmadı TCMB'ye gidip 10,75'ten borçlanıyor. Likitide fazlası olan banka da TCMB'ye 7,25'ten ya da daha büyük bir oranla diğer bankalara borç verebiliyor. Böylelikle fonlamanın ortalama maliyeti, haftalık repo faizinin, MB gecelik borç verme faizi ve diğer bankalardan sağlanan fonun maliyetinin ağırlıklandırılmış maliyetiyle belli oluyor. Buna da TCMB+Piyasa AOFF deniyor.
Daha ayrıntılı ve teknik bilgi için aşağıda paylaşacağım makalelere bakabilirsiniz. TCMB yakın zamanda yaptığı açıklamada bu uygulamada değişikliğe gideceğini ve koridorun alt ve üst bandının daha simetrik olacağını, yani 'sadeleştirme' yapacağını belirtti. Bu gelişmeler de yine FED'in hamlelerine bağlı olarak ilerleyen zamanlarda şekilleneceğe benziyor.
Yazı içinde kaynak göstermedim, yazı tamamen bu iki makaleye dayanıyor zaten. İleride bu piyasalarla ve AOFF ile ilgili başka bilgiler de bulabilirsek yine sizinle paylaşmaya çalışacağım.
Kaynaklar
Kara, Hakan (2015) ''Faiz Koridoru ve Para Politikası Duruşu'', TCMB Ekonomi Notları, 15/13.
Ünalmış, Deren (2015) ''Faiz Koridoru, Likitide Yönetimi ve Para Piyasalarında Efektif Fonlama Faizi'', TCMB Ekonomi Notları, 15/20.
Faiz koridoru adı üzerinde başı ve sonu belli olan bir alan. Alt tarafı TCMB'nin gecelik borçlanma faizi olurken, üst tarafı da TCMB'nin gecelik borç verme faizi oluyor. Güncel oranlar, gecelik borçlanma faizi 7,25 ve gecelik borç verme faizi ise 10,75. Bir de TCMB tarafından sağlanan fonlamanın en büyük ayağı olan haftalık repo oranları, yani bilinen adıyla politika faizi var., o da 7.50. Bunların ağırlığına göre elde ettiğimiz maliyete de AOFF (Ağırlıklı Ortalama Fonlama Faizi) diyoruz. Yani bankalar müşterilerine yansıttığı faizleri, mevduat faizlerine ve AOFF'ye bakarak ayarlıyor.
AOFF de BIST'teki Bankalararası Gecelik Repo/Ters Repo Pazarı ya da BIST'teki Repo/Ters Repo Pazarı'nda belirleniyor. Repo/Ters Repo pazarında bildiğimiz mevduat bankalarının yanında diğer finansal kuruluşlar da işlem yapabiliyorken, Bankalararası piyasa da ise adından mütevellit sadece bankalar işlem yapıyor. İşlem hacminin büyük kısmı da yine mevduat bankaları tarafından gerçekleştiriliyor.
Bankalar fon talep edince ya diğer bankalardan ya da koridorun üst kısmından merkez bankasından borçlanıyor. Böylelikle gecelik repo faizinin çıkacağı üst limit de belli olmuş oluyor. Bu şekilde 94 ve 2001 krizinde görünen yüzde binlik faizler görülmemiş oluyor. Peki o zaman bu sistem neden bu krizlerden önce kullanılmadı ? Onu ben de bilmiyorum, yukarıda belirttiğim gibi birçok şeyi yazıya temel aldığım makalelerden öğrendim. Haftalık repo ihalelerinin daha yeni bir uygulama olduğunu öğrenmem de en büyük şaşkınlığım oldu.
Peki merkez bankaları neden bu uygulamaya ihtiyaç duyuyor ? Çünkü faiz koridoru uygulayarak bankaların TCMB'den sağladıkları fonlamanın maliyetini değiştirebiliyorsunuz. Bilindiği üzere MB'ları en önemli aracı olan politika faizlerini tarihleri önceden duyurulan toplantılarda değiştirirler ya da sabit tutarlar. Bu uygulamayla ise gün içinde likitide açığı ya da fazlasına göre MB'ları pozisyon alabilme yeteneğine kavuşuyor.
Örnek vermek gerekirse likitide açığı olan bir banka fonlamayı önemli oranda TCMB'nin haftalık repo ihalesiyle yapıyor, açık devam ederse BIST'teki piyasalarda diğer bankalardan sağlayabiliyor, o da olmadı TCMB'ye gidip 10,75'ten borçlanıyor. Likitide fazlası olan banka da TCMB'ye 7,25'ten ya da daha büyük bir oranla diğer bankalara borç verebiliyor. Böylelikle fonlamanın ortalama maliyeti, haftalık repo faizinin, MB gecelik borç verme faizi ve diğer bankalardan sağlanan fonun maliyetinin ağırlıklandırılmış maliyetiyle belli oluyor. Buna da TCMB+Piyasa AOFF deniyor.
Daha ayrıntılı ve teknik bilgi için aşağıda paylaşacağım makalelere bakabilirsiniz. TCMB yakın zamanda yaptığı açıklamada bu uygulamada değişikliğe gideceğini ve koridorun alt ve üst bandının daha simetrik olacağını, yani 'sadeleştirme' yapacağını belirtti. Bu gelişmeler de yine FED'in hamlelerine bağlı olarak ilerleyen zamanlarda şekilleneceğe benziyor.
Yazı içinde kaynak göstermedim, yazı tamamen bu iki makaleye dayanıyor zaten. İleride bu piyasalarla ve AOFF ile ilgili başka bilgiler de bulabilirsek yine sizinle paylaşmaya çalışacağım.
Kaynaklar
Kara, Hakan (2015) ''Faiz Koridoru ve Para Politikası Duruşu'', TCMB Ekonomi Notları, 15/13.
Ünalmış, Deren (2015) ''Faiz Koridoru, Likitide Yönetimi ve Para Piyasalarında Efektif Fonlama Faizi'', TCMB Ekonomi Notları, 15/20.
Yorumlar
Yorum Gönder